Neurogene communicatiestoornissen

Afasie is een verworven taalstoornis ten gevolge van een hersenletsel. Iemand met afasie verliest door een hersenletsel zijn vermogen om geschreven en/of gesproken taal te begrijpen en/of te gebruiken. Er bestaan verschillende soorten afasie. Dit heeft een grote invloed op de zelfredzaamheid, het persoonlijke welbevinden en de mogelijkheden om relaties te onderhouden en ontwikkelen. Vaak zijn er bijkomende motorische, visuele en cognitieve problemen (aandacht, concentratie, geheugen,…) aanwezig. De logopedist staat in voor onderzoek, behandeling en begeleiding van persoon en omgeving. Hierbij wordt gewerkt via een biopsychosociaal model (ICF-model) dat de persoon en zijn omgeving ik kaart brengt en een holistische aanpak toelaat. De ernstgraad van de afasie zal bepalen waar de focus van de begeleiding ligt: het verbeteren van de taal en/of de begrijpelijkheid of eerder het verbeteren van de communicatie al dan niet met ondersteunende communicatiehulpmiddelen.

Dysartrie is een gemeenschappelijke naam voor een groep van neurologische spraakproblemen door abnormaliteiten in kracht, snelheid, bereik, vastheid, tonus of accuraatheid van de bewegingen die nodig zijn voor ademhaling, fonatie, resonantie, articulatie of prosodische aspecten van spraakproductie. De verantwoordelijke neuropathofysiologische verstoringen van controle of uitvoering zijn een gevolg van één of meer sensorimotorische abnormaliteiten; meestal zwakte, spasticiteit, incoördinatie, onwillekeurige bewegingen of buitensporige, verminderde of variabele spiertonus.

Dysartrie is neurologisch van origine, het is een bewegingsstoornis en het kan gecategoriseerd worden in verschillende types gekenmerkt door onderscheiden perceptuele kenmerken en vermoedelijk een andere onderliggende neuropathofysiologie (Duffy, 2021).

Indien de spraakstoornissen het gevolg zijn van neuromusculaire aandoeningen met inbegrip van spino-cerebellaire aandoeningen, ziekte van Huntington, ziekte van Parkinson, demyeliniserende aandoeningen van het centraal zenuwstelsel (MS,ALS,…) of hersenverlamming bij kinderen (CP) tot de leeftijd van 3 jaar, spreken we van chronische spraakstoornissen.

Spraakapraxie omvat articulatorische en prosodische stoornissen ten gevolge van een hersenletsel door verstoorde motorische planning en/of programmering van de spraak. Het situeert zich tussen abstracte fonologische niveaus (taal) en de concrete perifere articulatieniveaus (spraak). Spraakapraxie bestaat in verschillende ernstgraden. Personen met spraakapraxie hebben een foutieve productie van spraakgeluiden, een verminderd spreektempo, toegenomen tijd voor de overgang van klanken/lettergrepen/woorden en een gestoorde prosodie (Paemeleire, 2012).